Bij sommige aandoeningen en infecties wordt één enkel dermatoom aangetast. Dit komt doordat deze aandoening of infectie specifiek één zenuw heeft aangetast. Verschillende virusinfecties verstoppen zich in de zenuwlichamen. Wanneer deze actief worden, ontstaan er alleen symptomen in het dermatoom op het lichaam dat door deze specifieke zenuw wordt aangestuurd. Met name de herpesvirussen staan hierom bekend. Een bekende aandoening waarbij slechts één dermatoom is aangetast is gordelroos.
Varicella zostervirus en dermatoom
Het meeste bekende virus dat slechts één dermatoom aantast is het varicella zostervirus. Dit virus veroorzaakt onder andere waterpokken bij met name jonge kinderen en gordelroos. Vrijwel iedereen draagt dit virus bij zich. Een groot deel van alle mensen heeft op jonge leeftijd waterpokken gehad, veroorzaakt varicella zoster. Nadat de waterpokken verdwijnen, blijft het virus echter latent aanwezig in de zenuwen. Latent wil zeggen dat het virus zich stilhoudt en je er dus geen last van hebt.
In ongeveer 10-20% van de gevallen wordt het virus op latere leeftijd nog een keer actief. Dit keer veroorzaakt het niet waterpokken, maar gordelroos, ook wel herpes zoster genoemd. Dit is een aandoening waarbij hevige huiduitslag ontstaat op slechts één dermatoom. Op de afbeelding hiernaast is goed te zien dat slechts één dermatoom is aangetast. Gordelroos is evenals waterpokken niet gevaarlijk, maar in tegenstelling tot waterpokken wel erg pijnlijk. Meestal ontstaat gordelroos wanneer er een periode van lage weerstand is. Het virus krijgt hierdoor de kans weer actief te worden en een dermatoom aan te tasten.
Andere aandoeningen en dermatoom
Ook bij andere aandoeningen kan het zijn dat slechts enkele specifieke dermatomen zijn aangetast. Over het algemeen is dit niet zo duidelijk als bij een infectie met het varicella zostervirus. Een voorbeeld van een aandoening waarbij enkele dermatomen zijn aangedaan, is het caudasyndroom. Bij het caudasyndroom is de cauda equina zenuw onderin de rug beschadigd. Als gevolg hiervan kan er uitval of verminderd gevoel aanwezig zijn in de dermatomen op de benen en heup.
Pijn of uitval die aanwezig is bij het caudasyndroom is soms sterk begrensd door de grenzen van een dermatoom. Bij verschillende andere aandoeningen wordt er gekeken naar de dermatomen om sneller een diagnose te stellen. Zo is een voorwaarde voor de diagnose van het lumbosacraal radiculair syndroom dat de pijn een ‘dermatomaal patroon’ heeft, wat wil zeggen dat de pijn is begrensd door de verschillende dermatomen die lopen van de onderrug tot de voet.
Dankzij dermatomen kunnen sommige aandoeningen worden uitgesloten en andere aandoeningen juist onder de aandacht komen bij het lichamelijk onderzoek. Een dermatoom heeft dus een grote klinische waarde.